De Koninklijke Marechaussee mag mensen niet langer controleren op basis van hun huidskleur. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag geoordeeld. Daarmee is de eerdere uitspraak van de rechtbank die etnisch profileren wel toestond ongedaan gemaakt.
Amnesty International en enkele andere personen en belangenorganisaties hadden een procedure aangespannen tegen de Nederlandse Staat over de manier waarop de KMar mensen selecteert voor controle op verblijfstatus na grensovergang. Daarbij zou onder meer ras worden gebruikt als selectiemiddel en dat is volgens hen discriminatie op grond van ras en dus verboden. Het gerechtshof Den Haag geeft Amnesty daarin gelijk en verbiedt de Staat dergelijke kenmerken nog langer bij deze controles te gebruiken.
Het gaat om zogenoemde Mobiel Toezicht Veiligheid-controles (MTV) door de KMar op de verblijfstatus na grensovergang binnen de Schengen-zone. Deze worden ingezet voor vliegtuigpassagiers, treinreizigers en weggebruikers uit landen van binnen de Europese Unie. Binnen de EU mogen geen grenscontroles worden uitgevoerd, maar zijn controles om illegaal verblijf in Nederland tegen te gaan, wel toegestaan.
De KMar kan personen die net de Nederlandse grens zijn gepasseerd staande houden om hen te vragen naar hun identiteit, nationaliteit en verblijfsrechtelijke positie. De KMar selecteert de personen die zij aan zo’n controle onderwerpt aan de hand van een aantal wisselende indicatoren. In bepaalde gevallen worden als indicator ook persoonlijkheidskenmerken gebruikt die gebaseerd zijn op ras (zoals huidskleur).
Combinatie
Volgens de KMar doet ze dit steeds in combinatie met andere indicatoren en alleen als het noodzakelijk is. De KMar vindt dat uiterlijke kenmerken die aan ras zijn ontleend niet iets hoeven te zeggen, maar wel iets kunnen zeggen over de nationaliteit of herkomst van de gecontroleerde persoon. Voor een effectieve uitvoering van het MTV is het volgens de KMar dan ook noodzakelijk dat dergelijke kenmerken kunnen worden gebruikt.
Het gerechtshof is van oordeel dat de KMar onderscheid maakt op grond van ras. Dat onderscheid mag alleen worden gemaakt als daar bijzonder zwaarwegende redenen voor zijn. Dergelijke zwaarwegende redenen heeft de Staat niet aangetoond.
