De Italiaanse wetgeving gericht op de aanpak van de maffia vormt op verschillende manieren een inspiratiebron voor de Nederlandse aanpak van georganiseerde criminaliteit in Nederland. Dat blijkt uit een onderzoek dat de Rijksuniversiteit Groningen in opdracht van het WODC heeft uitgevoerd.
De versterking van de aanpak van de georganiseerde criminaliteit in Nederland betreft een van de prioriteiten van het kabinet. Omdat Nederland mogelijk kan leren van de Italiaanse aanpak van de maffia, is de Italiaanse strafrechtelijke en strafvorderlijke antimaffiawetgeving in kaart gebracht. De onderzoeksresultaten kunnen de basis vormen voor nieuw beleid en/of wetgeving in Nederland of voor vervolgonderzoeken ter versterking van de aanpak van criminele samenwerkingsverbanden.
Een van de in het oog springende onderdelen van de Italiaanse aanpak betreft de landelijke coördinatie van strafrechtelijke onderzoeken naar maffiaorganisaties. In Italië coördineert het nationale antimaffiaparket deze onderzoeken die door de verschillende districten worden uitgevoerd, inclusief de gegevensdeling met die districten.
De meeste geïnterviewde Nederlandse experts op het terrein van georganiseerde criminaliteit denken dat deze landelijke coördinatie naar Italiaans voorbeeld ook een goed idee voor Nederland kan zijn. De Nederlandse aanpak van georganiseerde criminaliteit vinden zij erg gefragmenteerd.
Kroongetuigen
Ook uiten de experts scherpe kritiek op de kroongetuigenregeling in Nederland en menen zij dat het Italiaanse equivalent inspiratie biedt voor verbetering. Het gaat vooral om een gewenste aanscherping van toezeggingen die aan kroongetuigen worden gedaan en het bieden van minder onderhandelingsruimte voor plaatsing in een beschermingsprogramma.
De Italiaanse autoriteiten kunnen preventieve maatregelen toepassen op personen die gevaarlijk worden geacht voor de openbare orde, nog voordat (of zonder dat) een strafbaar feit is vastgesteld. Het gaat dan met name om vermogensmaatregelen die bestaan uit preventieve inbeslagneming en confiscatie (waarbij preventief beslag gelegd wordt gelegd op de bezittingen van een verdachte), die zeer frequent worden toegepast in Italië.
De meeste geïnterviewde Nederlandse experts vinden een uitgebreidere confiscatieregeling in Nederland een goed idee. Op dit moment ligt er al een wetsvoorstel dat voorziet in inbeslagneming en confiscatie zonder rechterlijke veroordeling (Wet confiscatie criminele goederen).
