De politie pakt drugscriminaliteit steeds harder aan, onder meer door middel van datagedreven opsporing, internationale samenwerking, bronbestrijding en systeemaanpak. Desondanks blijft Nederland een belangrijk knooppunt binnen de mondiale drugsmarkt. Allerlei soorten drugs worden hier ingevoerd, doorgevoerd, uitgevoerd en geproduceerd en internationaal opererende criminele netwerken maken daar gebruik van.
Dat staat in het Fenomeenbeeld drugs 2024 ‘Georganiseerde drugscriminaliteit in beeld’. Het rapport belicht de omvang, aard en ontwikkelingen van de Nederlandse drugsmarkt over de afgelopen vier jaar.
In het Fenomeenbeeld drugs 2021 van de politie schreven onderzoekers al dat de mondiaal vertakte illegale drugsindustrie in knooppunt Nederland een omvangrijk en complex criminaliteitsvraagstuk is en een maatschappelijk en economisch fenomeen vormt.
Personen die geen onderdeel zijn van de drugsnetwerken zelf, verrichten allerlei criminele hand- en spandiensten en maken deze georganiseerde misdaad mogelijk. Deze personen kunnen hier goed aan verdienen. Voorbeelden zijn professionele (groepen van) criminele faciliteerders, zoals corruptiebrokers, ondergrondse bankiers, logistiek dienstverleners en ketelbouwers. Maar er zijn ook individuele faciliteerders, zoals verhuurders van woningen of loodsen ten behoeve van opslag en productie, afvaldumpers en hennepknippers.
Opkomende drugs
Op de al grote Nederlandse drugsmarkt zijn nieuwe varianten met een opmars bezig, waaronder ketamine, synthetische cathinonen zoals 3-MMC en THC-varianten, de belangrijkste werkzame stof van de cannabisplant. Naast die THC-varianten zijn er ook synthetische cannabinoïden, die de werking van THC nabootsen.
Een opkomende trend is de productie van en handel in pink cocaïne of tuci, een drugssoort waarbij twee of meer soorten drugs zijn vermengd, veelal ketamine en MDMA. De roze blokken lijken op cocaïneblokken, maar anders dan de naam doet vermoeden, bevatten ze zelden of nooit cocaïne. De productie van methamfetamine in Nederland is toegenomen en lijkt zich hier definitief te hebben gevestigd. Ook de invoer en handel in methamfetamine zijn toegenomen.
Nederland, België en Spanje zijn in Europa belangrijke invoerlanden van cocaïne, constateren de onderzoekers. Maar inbeslagnames van cocaïne in de havens van verschillende andere Europese landen nemen toe. Dat kan duiden op een uitbreiding van de import naar het continent. In Europese havens werken Nederlandse criminelen samen met lokale brokers, faciliteerders, en/of criminele netwerken. Buitenlandse criminelen importeren op hun beurt cocaïne via Nederlandse havens.
Samenwerkende netwerken
Drugsnetwerken zijn met elkaar verweven, stellen de onderzoekers. Iedereen lijkt met iedereen verbonden, iedereen kan met iedereen samenwerken zowel op nationaal als internationaal niveau. De samenwerking is ook praktisch van aard. Meerdere netwerken maken bijvoorbeeld gebruik van dezelfde faciliteerders, en van dezelfde productielocaties en/of dezelfde opslaglocaties.
Nederland blijft een groot productieland van drugs. Niet alleen is het aantal aangetroffen drugs productielocaties de laatste twee jaar gestegen, de locaties worden ook steeds meer aangetroffen in woonwijken. Bij ongelukken tijdens het productieproces ontstaat hierdoor een groter risico op slachtoffers. Daarnaast zijn er meer productielocaties ontdekt waar de productie van verschillende soorten drugs plaatsvindt. Criminele organisaties kunnen met deze combilabs snel inspelen op de vraag naar verschillende soorten drugs.
Jonge verdachten
Het aantal jonge verdachten van criminaliteit is in Nederland de afgelopen tien jaar bijna gehalveerd. Ook het aantal jongeren dat verdacht wordt van drugscriminaliteit is gedaald, zij het iets minder hard. Deze jongeren hebben in het verleden vaak al andere strafbare feiten gepleegd zoals vermogens- en geweldscriminaliteit. In opdracht plegen ze bijvoorbeeld geweld of fungeren als uithaler in de zeehavens.
